تأثیر افزایش نرخ ارز بر صادرات خودروسازان

یکی از مهم‌ترین متغیرهای تجارت خارجی در هر کشوری تغییرات نرخ ارز است، به این معنا که همراه با نوسانات ارزی مبادلات تجاری نیز تحولات نسبی را تجربه خواهد کرد. بسیاری از کشورها برای تقویت صادرات خود و بهبود تراز تجارت خارجی، سیاست کاهش ارزش پول ملی را اتخاذ می‌کنند؛ اما در ایران در اوایل دهه ۹۰ که نرخ ارز روند افزایشی پیدا کرد، این افزایش چندان در صادرات غیرنفتی مؤثر واقع نشد؛ اما در بخش خودرو صعود نرخ ارز در همان سال‌ها با رشد بسیار کند صادرات این کالا مواجه شد.

دنیای اقتصاد می‌گوید: در هر صورت آنچه مشخص است تأثیر نرخ ارز به‌خصوص در بخش صادرات وابستگی زیادی به شرایط اقتصادی کشور دارد، این در حالی است که همراه با افزایش سرسام‌آور نرخ ارز از یک ماه گذشته این سؤال مطرح می‌شود که آیا شرایط به وجود آمده در نرخ ارز و همچنین قرار گرفتن ایران در شرایط تحریم می‌تواند روند صادرات خودرو را صعودی کند؟ آنچه مشخص است صادرات خودرو از سال گذشته سیر نزولی به خود گرفت، حال‌آنکه از ابتدای سال جاری روند کاهشی صادرات متوقف و حتی با رشد ۳۹ درصدی همراه شد. در این زمینه بسیاری از کارشناسان افزایش صادرات در سه ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته را حاصل روند صعودی نرخ ارز می‌دانند.

آماری که چندی پیش اتاق بازرگانی تهران از صادرات خودرو در سه‌ماهه بهار امسال منتشر کرد گویای آن است که صادرات زنجیره خودروسازی کشور، در سه ماه ابتدایی سال جاری به نسبت مدت مشابه سال پیش از آن ۳۹ درصد رشد داشته است. در این مدت ۲۸ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار انواع خودرو و قطعات مرتبط با این صنعت از کشور صادر شد. با توجه به افزایش نرخ ارز از ابتدای سال جاری می‌توان به وضوح به نقش نوسانات ارزی در صادرات پی برد. این در شرایطی است که برخی افراد با توجه به اعمال تحریم‌ها، معتقدند صادرات با وجود افزایش نرخ ارز بازهم روند کاهشی پیدا خواهد کرد؛ این کارشناسان استدلال می‌کنند با توجه به نرخ برابری ریال در مقابل ارزهای خارجی، هرچند صادرات از ایران بسیار مزیت پیدا کرده اما تحریم‌ها به‌طور حتم سرعت‌گیر افزایش صادرات خواهد بود.

به این ترتیب مشخص است که در شرایط تحریم نرخ ارز خیلی نمی‌تواند در روند افزایشی صادرات مؤثر باشد. این سؤال هم‌اکنون مطرح است که با توجه به تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا که از ۱۰ روز آینده آغاز خواهد شد، بخش صادرات خودرو چه وضعیتی پیدا خواهد کرد؟ و اینکه با گذشت سه ماه روند صعودی صادرات آیا در سه ماه دوم سال شاهد نزول صادرات خواهیم بود؟ در این زمینه باید به دو نکته توجه کرد. نکته اول اینکه در شرایط تحریم به دلیل مشکلاتی که پیش روی تجارت خارجی قرار خواهد گرفت صنعت خودروی کشور به دلیل وابستگی به برخی قطعات به‌طور حتم با افت تولید همراه خواهد شد؛ به این ترتیب سخن گفتن از صادرات در شرایط تحریم بیهوده است. نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که در صورت ثبات تیراژ یا افزایش آن، پایین بودن کیفیت تولید محصولات صنعت خودروی کشور چالش دیگری در این زمینه است. در شرایط فعلی با توجه به تولید خودرو روی پلتفرم‌های قدیمی، این محصولات شانس چندانی برای صادرات نخواهند داشت.

در این زمینه بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودرو تأکید دارند که اگر تا همین میزان صادرات هم محقق شده، بیشتر به دلیل مسائل سیاسی بوده است. بااین‌حال اما برخی کارشناسان نگاه خوش‌بینانه‌ای نسبت به شرایط کنونی دارند و معتقدند که با توجه به کاهش ارزش ریال نسبت به ارزهای بین‌المللی، صنعت خودروی کشور می‌تواند از این امکان نهایت استفاده را ببرد و صادرات از زنجیره خودروسازی را افزایش دهند. در این زمینه یک کارشناس خودرو سه شرط برای این امر قائل است؛ شرط اول خصوصی‌سازی، شرط بعدی حرکت به سمت اصلاح الگوی تأمین و تولید و در نهایت شرط آخر تسهیل شرایط حاکم بر کسب‌و‌کار کشور. به اعتقاد این کارشناس چنانچه این سه شرط موردتوجه قرار بگیرد، می‌توان شاهد بهبود شاخص صادرات در این صنعت بود.