یخ زدگی در اغلب موارد بدنبال كاهش درجه حرارت محیط به كمتر از صفر درجه سانتی گراد (مثلاً در برف و بوران ) و معمولاً در نواحی انتهایی بدن مثل انگشتان دست و پا , لاله گوش و بینی كه معمولاً پوشش مناسب نیز ندارند , اتفاق می افتد . اما در صورت تماس با سرما ممكن است در هرقسمتی از بدن ایجاد شود . یخ زدگی بر اساس شدت سرد بودن هوا و سرعت باد می تواند حتی در مدت زمان كوتاهی اتفاق بیافتد . افزایش سرعت باد , اثری مشابه به كم شدن دمای هوا دارد . افراد مسن , خسته و گرسنه , مستعدترین افراد برای یخ زدگی می باشند .
علائم و نشانه ها :
احساس سرما در ناحیه ی مربوطه كه سپس به احساس درد تبدیل می شود .
كرخت شدن یا بی حس شدن ناحیه ی مربوطه
احساس مورمور یا سوزن سوزن شدن در عضو درگیر
موضع درگیر ( در افراد دارای پوست روشن) به رنگ قرمز روشن یا صورتی و (در افراد دارای پوست تیره ) رنگ خاكستری به خود می گیرد و در نهایت قسمت سرمازده رنگ خود را از دست داده و به رنگ سفید تغییر رنگ میدهد .
بروز تاول و ایجاد تورم
از دست دادن كامل حس , حتی در نواحی كه قبلاً دردناك بوده اند .
تبدیل پوست و اندام صدمه دیده به حالت چرمی شكل یا شبیه موم ( زرد یا سفید رنگ )
در نهایت عضو صدمه دیده سفت و سخت می شود و در لمس شبیه چوب یا گوشت یخ زده خواهد شد .
كمك های اولیه :
كمكهای اولیه یخ زدگی تقریباً همانند سرما زدگی می باشد , البته با رعایت نكات زیر :
در صورتی كه عضو صدمه دیده باشد باید آن را بی حركت كرد .( آتل بندی مناسب ).
از برخورد مجدد عضو صدمه دیده با سرما و باد جلوگیری كنید.
از انجام كارهای زیر باید به شدت پرهیز كنید .
مالیدن یا ماساژ دادن عضو صدمه دیده
مالیدن برف بر روی عضو صدمه دیده
پاره كردن تاول ها
گرم كردن عضو آسیب دیده , به ویژه با حرارت خشك مثل بخاری , شوفاژ , شعله آتش , گرفتن روی موتور خودرو و …. كه البته باید توجه داشت كه حرارت به گونه ای نباشد كه باعث صدمه به عضو یخ زده شود . بی حس شدن عضو آسیب دیده سبب می شود كه مصدوم درد ناشی از حرارت را متوجه نشود , بنابراین توصیه می شود در صورت وجود آب گرم با درجه حرارت 40 تا 41 درجه سانتی گراد , عضو آسیب دیده را در آب گرم قرار دهید تا از عوارض احتمالی حرارت (مانند سوختگی , تاول ,… ) جلوگیری شود .
حركت دادن عضو آسیب دیده , به ویژه راه رفتن روی پای آسیب دیده
مالیدن پماد , كرم یا مواد مختلف دیگر بر روی پای آسیب دیده
عوامل زیر باعث مستعدتر شدن فرد برای سرمازدگی و یخ زدگی خواهد شد :
مصرف دخانیات (سیگار ) یا مصرف نوشابه های الكلی و حاوی كافئین , تغذیه نامناسب , خستگی و نداشتن استراحت كافی , مصرف برخی داروها , مصرف الكل , كفش و لباس نامناسب , سن بالا و سابقه بیماری حاد یا مزمن نیز باعث مستعدتر شدن فرد برای ابتلا به سرمازدگی و یخ زدگی خواهد شد .