روشهای مهار خونریزی

برای این كار میتوانید از چند روش زیر استفاده كنید:

 1ـ بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده

 2ـ  فشار مستقیم بر روی محل خونریزی

 3ـ فشار بر روی نقاط فشار (منظور از نقاط فشار، نقاطی هستند كه شریان یا همان سرخرگ اصلی، از آن عبور كرده است.)

 4ـ اگر خونریزی جزئی باشد، خونریزی ممكن است با ریختن آب سرد بر  روی آن بند بیاید.

5 ـ استفاده از تورنیكت یا شریان بند در خونریزی های شدید تورنیكت باند عریزی است كه استفاده از آن به طور صحیح سرخرگ را بسته و مانع خونریزی میشود. از این وسیله تنها در موارد بسیار ضروری (نظیر قطع سرخرگ بزرگ، قطع عضو و یا عدم مهار خونریزی با روشهای دیگر) استفاده می شود.     

 

 كمكهای اولیه در خونریزی خارجی

  جهت كنترل خونریزی خارجی باید چهار مورد اساسی زیر به ترتیب وبه سرعت انجام پذیرد :

1-  فشار مستقیم

2-  بالا نگه داشتن عضو

3-  فشار بر نقاط فشار

4-  استفاده از تورنیكت یا كیسه هوایی

 

1- فشار مستقیم :

 موثرترین روش در كنترل خونریزی از طریق فشار مستقیم میباشد كه به یكی از دو روش زیر انجام میگیرد :

  الف- گاز استریل (یا تكه پارچه تمیز) را روی محل خونریزی گذاشته وبا دست روی آن فشار وارد شود تا خونریزی قطع گردد.

  ب- قطعه ای گاز استریل را روی محل خونریزی گذاشته وبه وسیله بانداژ محكم آنرا ببندید تا خونریزی كنترل گردد.

 

2- بالا نگه داشتن عضو دچار خونریزی :

   این روش در كنترل خونریزی قسمت هایی از بدن كه امكان قراردادن آنها در سطحی بالا تر از سطح بدن وجود دارد مورد استفاده قرارمیگیرد كه به علت نیروی جاذبه ،فشار خونریزی كمتر میشود .

توجه : در صورت وجود شكستگی درعضو مربوطه استفاده ازاین روش محدودیت دارد .

 

3- فشار بر نقاط فشار :

  اگر توسط فشار مستقیم و بلند كردن عضو ،خونریزی قابل كنترل نبود از فشار دادن بر نقاط فشار استفاده میشود .

  نقاط فشار نقاطی است كه شریان های اصلی بدن از نزدیك سطح بدن و روی استخوانها عبور میكند و تعدادی از آنها عبارتند از :

 1) در خونریزی های دست                  2) در خونریزی های پا

توجه : چنانچه در این محل ها شكستگی استخوانی باشد در استفاده از این روش محدودیت وجود دارد .

 

4- استفاده از تورنیكت یا كیسه هوائی :

  این روش فقط زمانی انجام میشود كه كوشش های قبلی جهت كنترل خونریزی موثر واقع نشود ویا در مواقعی كه اندامی قطع گردیده و نگرانی درمورد ازبین رفتن بافتهای پائین تر از محل بستن تورنیكت نباشد .

 روش بستن تورنیكت :

1-   ابتدا گاز یا دستمالی بر روی بازو قرار دهید كه علاوه بر نقش حفاظتی باعث افزایش فشار در آن نقطه گردد .

2- به وسیله باند نواری دستمال فوق را ثابت كنید. وسپس اهرمی مثل یك تكه چوب یا لوله یا حتی خودكار را روی آن قرار دهید وباند را بعد از قراردادن آن گره دیگری بزنید.

3- اهرم را به حول مركز گره تا اندازهای بچرخانید كه خونریزی قطع شود در اینحال اهرم را بوسیله گره ثابت كنید .

 زمان بستن، تورنیكت را در محلی كه قابل رویت باشد بنویسید . به هیچ وجه تورنیکت را به منظور خونرسانی به اعضا باز نکنید. چرا که این کار کمکی نمی کند و تنها احتمال خطر را برای فرد بیشتر می کند.

  نكته :   1- اندامی كه با تورنیكت بسته شده حتماً باید در معرض دید باشد .

             2- حتی در زخمهای ران و بازو تورنیكت حداقل باید 2 اینچ یا5 سانتی متر بالاتر از آن بسته شود.

 

  عده ای از پزشكان استفاده از كیسه هوائی دستگاه فشار خون با فشار حدود 150 میلی متر جیوه را پیشنهاد می كنندكه عملاً اگر امكان پذیر باشد راه ایمنی تری میباشد. در دهه های اخیر استفاده از وسیله ای به نام آتل بادی پیشنهاد شده كه كیسه های پلاستیكی با حفره میان خالی هستند ومانند جوراب پوشیده و سپس باد می كنند. این وسیله علاوه بر اینكه میتواند به عنوان یك آتل مصرف شود درموارد خونریزیها نیز به عنوان كمك دهنده در جلوگیری از خونریزی یا در موارد شوك حاصل از خونریزی به عنوان كمك در كاهش جریان خون اندامها مورد استفاده قرار می گیرد.

دربستن تورنیكت باید بسیار دقت كرد . چه بسا افرادی كه به دلیل سهل انگاری امدادگران عضو خود را از دست داده اند . به همین دلیل استفاده از تورنیكت و آتل بادی در بسیاری از نقاط جهان معلق مانده است و تنها در موارد خاص مورد استفاده قرار می گیرد .در بستن تورنیكت در قسمتی از اندام مثلاً دست باید توجه كرد برای جلوگیری از آسیب و قطع عضو سالم به اندازه ای تورنیكت را محكم كنیم كه نبض احساس شود تا از تخریب عضو جلوگیری شود و حدالمقدور سعی شود از تورنیكت استفاده نشود .

كنترل بوسیله سرما :

  در موارد شكستگی، سوختگی وخونریزیهای خفیف میتوان با استفاده از كیسه های حاوی یخ در محل ضایعه، علاوه بر كاهش درد و تورم  باعث كاهش خونریزی نیز شد. توجه داشته باشید كه استفاده از سرما به تنهائی نمیتواند در كنترل خونریزی موثر باشد وباید همراه با دیگراقدامات انجام گیرد.

توجه : برای جلوگیری ازسرمازدگی مورد نظر، كمپرس سرما را نباید بیش از 20 دقیقه ادامه داد.

 

  با توجه به مطالب فوق در مصدوم دچار خونریزی اقدامات زیر را بترتیب به عمل أورید :

1-      محل خونریزی را مشخص كنید.

2-      نوع خونریزی را مشخص نمائید.

3-      خونریزی را كنترل كنید ( باید از حداقل امكانات حداكثر استفاده بعمل آید ).

4-      اگر جهت كنترل تورنیكت بسته اید زمان آن را درجائی كه كاملاً در معرض دید باشد مثلاً سینه یا پیشانی بیمار بنویسید .

5-      بیمار را جهت پیگیری صدمات وارد شده كنترل كنید.

  فراموش نكنید كه تمامی این عملیات را در موقعی میتوان انجام داد كه ابتدا وضع تنفس وقلب بیمار كنترل شده باشد.

ت- خونریزی داخلی :

  تعریف: چنانچه خون پس از خروج از رگ در داخل حفره ای از بدن ریخته ومحل خونریزی مشاهده نشود، خونریزی داخلی گویند. مانند خونریزی در داخل جمجمه، ویا در مجاری گوارشی.

 

كمكهای اولیه در خونریزیهای داخلی :

  در مورد خونریزیهای داخلی مهمترین كار رساندن بیمار به مركز درمانی است وبهترین اقداماتی كه میتوان انجام داد به ترتیب زیر است :

1-      كنترل علائم حیاتی

2-      كنترل راههای هوائی

3-      قرار دادن بیمار در بهترین وضعیت

  مثلاً اگر بیمار دچار تهوع واستفراغ های مكرر است اورا به پهلو خوابانده واگر خونریزی داخلی اندامها ( دست وپا )است، اندام را بالا نگه دارید.

4-      بیمار اگر دچار شوك است كمكهای اولیه در مورد او انجام شود.

5-      در صورت امكان به بیمار اكسیژن داده وبه او هیچ چیز نخورانید.

6-      در اولین فرصت ممكن بیمار را به مركز درمانی انتقال دهید.

  نكته1 : در صورت ضربه به سر – استفراغ های مكرر زنگ خطر بزرگی جهت اعلام خونریزی داخل مغزی میباشد كه میتواند باعث مرگ مصدوم گردد.همچنین خروج مایع مغزی نخاعی كه همانند آبریزش بینی از بینی و مایع شفافی از گوش می باشد از علایم ضربه مغزی می باشد .

در ضربه مغزی :

 سر مصدوم را بالاتر از سایر اندام او قرار دهید . از خروج مایع مغزی نخاعی به بیرون جلوگیری نكنید و هر چه سریعتر مصدوم را به مركز درمانی انتقال دهید .

  نكته2 : در صورت ضربه به شكم – دل درد شدید زنگ خطر بزرگی جهت اعلام خونریزی داخل شكم میباشد ودر صورت عدم توجه باعث مرگ مصدوم خواهد شد.